سلام علیكم
سلام علیکم.
گومانێک و بێ ئەدەبیەکی زۆری ملحیدان هەیە سەبارەت بەم چەند ئایەتە پیرۆزە.
(وَلَا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَهِينٍ * هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ * مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ * عُتُلٍّ بَعْدَ ذَٰلِكَ زَنِيمٍ * أَنْ كَانَ ذَا مَالٍ وَبَنِينَ)
[سورة القلم 10 - 14]
.
ئەم چەند ئایەتە باس لە وەلیدی کوڕی موغەیرە ئەکات. مولحیدەکان ئەڵێن الله ی ئیسلام بە ڕەتڵ جنێوی داوە بەو کابرا یە. پێش هەموشتێک کورتە باسێکی ژیانی ئەو کابرایە بکەین.
وەلیدی کوڕی موغەیرە لە هەرە زیرەک و زمان ڕەوانی عەرەب بوو بێجگە لەوەی شاعیرێکی زۆر زۆر زیرەک بو لەگەڵ ئەوەشدا نەقادی زمانی عەرەبی بوو نەقاد واتی چی؟ واتا کەسێک شعرێکی زۆر جوان و پاراوی بە زمانی عەرەبی بنوسیایە ئەم کابرایە ئەوەنە زیرەک بوو نەقدی لێ ئەگرت. لەگەڵ ئەوەشدا زۆر زۆر دەوڵەمەند بوو.مناڵ و سەروەرتی زۆری هەبوو. یەکێک لەوانە خالیدی کوڕی وەلید. کوڕی ئەوبو ئەو خالیدەی کە عەرشی مەجوسیەکانی لەرزاند بەڵام سعد بن وقاص کارەکەی تەواو کرد و مەجوسی لە ڕیشەوە هێنایە دەر.دوا شکانیان لە نەهاوەند بوو کە ناسراوە بە فتح الفتوح.
مؤرخین ئەفەرمون بەجۆرێک دەوڵەمەند بووە لە مەککە هەتا طائیف هەرچی زەوی وزار هەبوە ئی ئەو بووە.واتا زەویەکانی هەموی پێکەوە بون لەیەک دا نەبڕابون. وە وەلیدی کوڕی موغەیرە زۆر باش ئەیزانی خوا حەقە و قورئان حەقە و پێغەمبەر حەقە بەڵام عینادی گرتبوی ئیسلام نە ئەبوو،چونکە پێغەمبەر(صلی الله علیه وسلم) ٤۰ ساڵ بوو ئەو نزیکی ۹۰ ساڵ بوو دایکیشی مابوو .لەناو قوڕەیشدا بە گەورەو دەوڵەمەند و نەقادی شعر ناسرابوو، پێی شەرم بوو ببێت بە ئیسلام هیچ شاعیرێک نەبوو شان لەشانی بدات. بۆیە ئەیوت چۆن ئەبێت من لەو مەکانەتە گەورەیەدا بم خوا محمەد(صلی الله علیه وسلم)ێكی نەخوێنەواری هەتیوی بێ باوک بکات بە پێغەمبەر ئەی بۆ منی نەکرد من لە بني مخزومم. ئەو لە بني هاشمە. ئنجا با بێینە سەر ئایەتە پیرۆزەکە .....
(وَلَا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَهِينٍ * هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ * مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ * عُتُلٍّ بَعْدَ ذَٰلِكَ زَنِيمٍ * أَنْ كَانَ ذَا مَالٍ وَبَنِينَ)
[سورة القلم 10 - 14]
من ئێستە وشە بە وشەی تەفسیر ئەکەم ئێوەش بڕۆن لە انترنێت بگەڕێن بەتەنها بۆ منی بەجێ مەهێڵن بزانە وایە یان نا...
(حلاف، مهين، هماز، مشاء بنميم، مناع للخير،معتد،اثيم،عتل، زنيم،ان كان ذا مال و بنين) خوای گەورە لێرەدا ۱۰ سیفەتی ئەو کابرایەی باس کرد کە مولحیدەکان ئەڵێن ئەو جنێوە نا نا ئەوە جنێو نیە ئەوە تەنها سیفەتە کە خوا باسی کردوە بابزانین وایە سیفەتە یان جنێوە.....
۱-حلاف=سوێند خواردن بە ڕاست و بە درۆ بە ناوی خواوە
.( ئێستە لەوە ئەچێت مولحیدێک بپرسێت چۆن ئەو سوێندی بە خوا خواردوە کاتێک کافریش بوە ئێ کاکە خۆ ئەوان باوەڕیان بە الله هەبووە بەڵگەشمان زۆرە یەکێک لەوانە ناوی باوکی پێغەمبەر درودی خوای لێبێت (عبدالله) بوە. ناوی گەورە زانای پێش ئیسلام زانای جولەکەکان (عبدالله ) بوە لەوە ئەچێت بپرسیت ئەی باشە ئەم بت پەرستیە چیە ئەی بۆ بتیان ئەپەرست؟ قوڕەیش پێش ئەوەی عمرو بن لوحەی دینەکەیان بگۆڕێت یەکتا پەرست بون لە پێغەمبەر ابراهیم علیە السلام بۆیان بەجێ مابوو کاتێک ئەم عمرو بن لوحەیە ئەچێت بۆ بازرگانی بۆلای ڕۆمەکان و لەوێ شارستانی ڕۆمەکان ئەبینێت وە کە ئەبینێت ڕۆمەکان بت ئەپەرستن. لەگەڵ خۆیدا بتێک ئەهێنێتەوە بۆ کەعبە و بە خەڵکەکەی ئەڵێ کاکە ئەم لە خوامان نزیک ئەکاتەوە لەمەودوا ئەمە ئەپەرستین و قوربانی بۆ ئەم بتە ئەکەین. لەوەوە قوڕەیش دەستی کرد بە بت پەرستن.بەڵام عورف و عاداتی سەردەمی پێغەمبەر ابراهیم علیه السلام یان لەناودا هەر مابوو.
۲-مهین= بە عەرەبی واتا فاجر- حەقیر. فاجر واتای چی؟
واتا.کەسێکی زمان شڕ واتا کەسێکی جنێو فرۆش کەسێکە خەڵک سوک ئەکات. ئەو کەسەی ئەمەش صیفەتی بێت لای خەڵک پێی ئەڵێن حەقیر.
۳-هماز=واتە کەسێک غەیبەتی خەڵک ئەکات تەعن لەخەڵک ئەدات شەخصیاتی خەڵک لە کەدار ئەکات.
٤-مشاء بنميم=کەسێک قسەبێنێت لەنێوان خەڵکیدا و خەڵکی بەشەر بدات بەعەرەبی پێی ئەوترێت نمیم بە کوردی خۆمان دوزمان.
٥-مناع للخیر= ڕێگری ئەکرد لە کاری خێردا نەخۆی خێری ئەکرد نە ئەیهێشت خەڵکیش خێر بکات.
٦-معتد=دەستدرێژکەر. واتا تەعدای لە خەڵک ئەکرد.
۷-أثیم=کەسێک دەستدرێژی ئەکاتە سەر کەسە نزیکە کانیشی.
٨-عتل= واتا دڵ ڕەق
۹-زنیم=ئەمە ئەو قسەیەیە کە ملحیدەکان دەهۆڵی پێ ئەکوتن و ئەڵێ دایک ........ .... بزانین وایە. زەنیم لە قاموسی عەرەبیدا بەم مەعنایەش دێت
. کەسێک خۆی هەڵبواسێت بە قەومێکدا یان بە بنەماڵەیەکدا و لە ئەصڵیشدا لەو بنەماڵەیە نەبێت..
بۆیە کاتێک ئەم ئایەتانە دابەزی وەلیدی کوڕی موغەیرە بەپەلە چو بۆلای دایکی و وتی دایکە محەمەد(صلی الله علیه وسلم) ۱۰ سیفەتی منی باس کردوە ۹ سیفەتم تیا مەوجودە بەس لەوەی دەیەمدا گومانم هەیە دایکە ڕاستم پێ نەڵێیت بەم شمشێرە لە ملت ئەیەم وە دڵنیام محمد(صلی الله علیه وسلم) ڕاست ئەکات و درۆی نەکردوە.دایکە محمد(صلی الله علیه وسلم) بەمن ئەڵێت باوکی خۆی ئی خۆی نیە ڕاست ئەکات؟
دایکیشی وتی کوڕی خۆم لەڕاستیدا باوکت مناڵی نە ئەبوو وە سەروەت و سامانێکی یەکجار زۆرمان هەبوو ئێ لە قانونی قوڕەیشیدا ئافرەت میراتی وەرناگرێت منیش ترسام دوای مردنی باوکت ئەو سەروەت و سامانە دابەش بێت بەسەر خزمە نزیک و دوورەکانماندا منیش نەم ئەویست بفەوتێت شوانێکمان هەبوو لەگەڵ ئەو شوانەدا سەرجێیم کرد تۆ کوڕی ئەو شوانەی. خوای گەورە لێرەدا سڕی هەڵماڵی.
۱۰-ذا مال و بنین= واتا دەوڵەمەند خاوەن ماڵ و منداڵ.
باشە کوێی ئەمانە جنێوبون؟ ئەوە تەنها سیفاتە کە لەو کابرایەدا هەیە.
باشە ئێوە بۆ بۆی ئەپاڕێنەوە کابرا خۆی نەقادی عەرەب بوە ئەو خۆی نەیزانیوە جنێوە ئێوە ئەزانن؟ پاشان خالیدی کۆڕی وەلید بۆ ڕۆژێک لەڕۆژان لە ئیسلام هەڵنەگەڕایەوە بەشەرتێک هەموو سوپای ئیسلامی لەژێر دەستا بوو بڵێ قبوڵی ناکەم بۆ لە قورئاندا جنێو بە باوکم وتراوە یان هەر ئەتانەوێت ئیسلام و قورئان ناشرین بکەن؟ بەس دڵنیاتان ئەکەمەوە لەخۆتان و شوێنکەوتوانتان زیاتر کەسیتر ناشرین نابێت. خوای گەورە خۆی قورئانی دابەزاندوە هەر خۆشی ئەیپارێزیت ئیشی ئێمە ئەوە نیە بەرگری لە قورئان بکەین ئیشی ئێمە ئەوەیە نەهێڵین تۆ گومڕا ببیت. لە کۆتایدا ....
داواکارم لە الله سبحانە وتعالی ڕەحمان پێ بکات اخلاص لە قول و عمل بکات بە نسیبمان.و صلی الله علی محمد و علی الە و صحبە وسلم...
..
گومانێک و بێ ئەدەبیەکی زۆری ملحیدان هەیە سەبارەت بەم چەند ئایەتە پیرۆزە.
(وَلَا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَهِينٍ * هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ * مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ * عُتُلٍّ بَعْدَ ذَٰلِكَ زَنِيمٍ * أَنْ كَانَ ذَا مَالٍ وَبَنِينَ)
[سورة القلم 10 - 14]
.
ئەم چەند ئایەتە باس لە وەلیدی کوڕی موغەیرە ئەکات. مولحیدەکان ئەڵێن الله ی ئیسلام بە ڕەتڵ جنێوی داوە بەو کابرا یە. پێش هەموشتێک کورتە باسێکی ژیانی ئەو کابرایە بکەین.
وەلیدی کوڕی موغەیرە لە هەرە زیرەک و زمان ڕەوانی عەرەب بوو بێجگە لەوەی شاعیرێکی زۆر زۆر زیرەک بو لەگەڵ ئەوەشدا نەقادی زمانی عەرەبی بوو نەقاد واتی چی؟ واتا کەسێک شعرێکی زۆر جوان و پاراوی بە زمانی عەرەبی بنوسیایە ئەم کابرایە ئەوەنە زیرەک بوو نەقدی لێ ئەگرت. لەگەڵ ئەوەشدا زۆر زۆر دەوڵەمەند بوو.مناڵ و سەروەرتی زۆری هەبوو. یەکێک لەوانە خالیدی کوڕی وەلید. کوڕی ئەوبو ئەو خالیدەی کە عەرشی مەجوسیەکانی لەرزاند بەڵام سعد بن وقاص کارەکەی تەواو کرد و مەجوسی لە ڕیشەوە هێنایە دەر.دوا شکانیان لە نەهاوەند بوو کە ناسراوە بە فتح الفتوح.
مؤرخین ئەفەرمون بەجۆرێک دەوڵەمەند بووە لە مەککە هەتا طائیف هەرچی زەوی وزار هەبوە ئی ئەو بووە.واتا زەویەکانی هەموی پێکەوە بون لەیەک دا نەبڕابون. وە وەلیدی کوڕی موغەیرە زۆر باش ئەیزانی خوا حەقە و قورئان حەقە و پێغەمبەر حەقە بەڵام عینادی گرتبوی ئیسلام نە ئەبوو،چونکە پێغەمبەر(صلی الله علیه وسلم) ٤۰ ساڵ بوو ئەو نزیکی ۹۰ ساڵ بوو دایکیشی مابوو .لەناو قوڕەیشدا بە گەورەو دەوڵەمەند و نەقادی شعر ناسرابوو، پێی شەرم بوو ببێت بە ئیسلام هیچ شاعیرێک نەبوو شان لەشانی بدات. بۆیە ئەیوت چۆن ئەبێت من لەو مەکانەتە گەورەیەدا بم خوا محمەد(صلی الله علیه وسلم)ێكی نەخوێنەواری هەتیوی بێ باوک بکات بە پێغەمبەر ئەی بۆ منی نەکرد من لە بني مخزومم. ئەو لە بني هاشمە. ئنجا با بێینە سەر ئایەتە پیرۆزەکە .....
(وَلَا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَهِينٍ * هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِيمٍ * مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ * عُتُلٍّ بَعْدَ ذَٰلِكَ زَنِيمٍ * أَنْ كَانَ ذَا مَالٍ وَبَنِينَ)
[سورة القلم 10 - 14]
من ئێستە وشە بە وشەی تەفسیر ئەکەم ئێوەش بڕۆن لە انترنێت بگەڕێن بەتەنها بۆ منی بەجێ مەهێڵن بزانە وایە یان نا...
(حلاف، مهين، هماز، مشاء بنميم، مناع للخير،معتد،اثيم،عتل، زنيم،ان كان ذا مال و بنين) خوای گەورە لێرەدا ۱۰ سیفەتی ئەو کابرایەی باس کرد کە مولحیدەکان ئەڵێن ئەو جنێوە نا نا ئەوە جنێو نیە ئەوە تەنها سیفەتە کە خوا باسی کردوە بابزانین وایە سیفەتە یان جنێوە.....
۱-حلاف=سوێند خواردن بە ڕاست و بە درۆ بە ناوی خواوە
.( ئێستە لەوە ئەچێت مولحیدێک بپرسێت چۆن ئەو سوێندی بە خوا خواردوە کاتێک کافریش بوە ئێ کاکە خۆ ئەوان باوەڕیان بە الله هەبووە بەڵگەشمان زۆرە یەکێک لەوانە ناوی باوکی پێغەمبەر درودی خوای لێبێت (عبدالله) بوە. ناوی گەورە زانای پێش ئیسلام زانای جولەکەکان (عبدالله ) بوە لەوە ئەچێت بپرسیت ئەی باشە ئەم بت پەرستیە چیە ئەی بۆ بتیان ئەپەرست؟ قوڕەیش پێش ئەوەی عمرو بن لوحەی دینەکەیان بگۆڕێت یەکتا پەرست بون لە پێغەمبەر ابراهیم علیە السلام بۆیان بەجێ مابوو کاتێک ئەم عمرو بن لوحەیە ئەچێت بۆ بازرگانی بۆلای ڕۆمەکان و لەوێ شارستانی ڕۆمەکان ئەبینێت وە کە ئەبینێت ڕۆمەکان بت ئەپەرستن. لەگەڵ خۆیدا بتێک ئەهێنێتەوە بۆ کەعبە و بە خەڵکەکەی ئەڵێ کاکە ئەم لە خوامان نزیک ئەکاتەوە لەمەودوا ئەمە ئەپەرستین و قوربانی بۆ ئەم بتە ئەکەین. لەوەوە قوڕەیش دەستی کرد بە بت پەرستن.بەڵام عورف و عاداتی سەردەمی پێغەمبەر ابراهیم علیه السلام یان لەناودا هەر مابوو.
۲-مهین= بە عەرەبی واتا فاجر- حەقیر. فاجر واتای چی؟
واتا.کەسێکی زمان شڕ واتا کەسێکی جنێو فرۆش کەسێکە خەڵک سوک ئەکات. ئەو کەسەی ئەمەش صیفەتی بێت لای خەڵک پێی ئەڵێن حەقیر.
۳-هماز=واتە کەسێک غەیبەتی خەڵک ئەکات تەعن لەخەڵک ئەدات شەخصیاتی خەڵک لە کەدار ئەکات.
٤-مشاء بنميم=کەسێک قسەبێنێت لەنێوان خەڵکیدا و خەڵکی بەشەر بدات بەعەرەبی پێی ئەوترێت نمیم بە کوردی خۆمان دوزمان.
٥-مناع للخیر= ڕێگری ئەکرد لە کاری خێردا نەخۆی خێری ئەکرد نە ئەیهێشت خەڵکیش خێر بکات.
٦-معتد=دەستدرێژکەر. واتا تەعدای لە خەڵک ئەکرد.
۷-أثیم=کەسێک دەستدرێژی ئەکاتە سەر کەسە نزیکە کانیشی.
٨-عتل= واتا دڵ ڕەق
۹-زنیم=ئەمە ئەو قسەیەیە کە ملحیدەکان دەهۆڵی پێ ئەکوتن و ئەڵێ دایک ........ .... بزانین وایە. زەنیم لە قاموسی عەرەبیدا بەم مەعنایەش دێت
. کەسێک خۆی هەڵبواسێت بە قەومێکدا یان بە بنەماڵەیەکدا و لە ئەصڵیشدا لەو بنەماڵەیە نەبێت..
بۆیە کاتێک ئەم ئایەتانە دابەزی وەلیدی کوڕی موغەیرە بەپەلە چو بۆلای دایکی و وتی دایکە محەمەد(صلی الله علیه وسلم) ۱۰ سیفەتی منی باس کردوە ۹ سیفەتم تیا مەوجودە بەس لەوەی دەیەمدا گومانم هەیە دایکە ڕاستم پێ نەڵێیت بەم شمشێرە لە ملت ئەیەم وە دڵنیام محمد(صلی الله علیه وسلم) ڕاست ئەکات و درۆی نەکردوە.دایکە محمد(صلی الله علیه وسلم) بەمن ئەڵێت باوکی خۆی ئی خۆی نیە ڕاست ئەکات؟
دایکیشی وتی کوڕی خۆم لەڕاستیدا باوکت مناڵی نە ئەبوو وە سەروەت و سامانێکی یەکجار زۆرمان هەبوو ئێ لە قانونی قوڕەیشیدا ئافرەت میراتی وەرناگرێت منیش ترسام دوای مردنی باوکت ئەو سەروەت و سامانە دابەش بێت بەسەر خزمە نزیک و دوورەکانماندا منیش نەم ئەویست بفەوتێت شوانێکمان هەبوو لەگەڵ ئەو شوانەدا سەرجێیم کرد تۆ کوڕی ئەو شوانەی. خوای گەورە لێرەدا سڕی هەڵماڵی.
۱۰-ذا مال و بنین= واتا دەوڵەمەند خاوەن ماڵ و منداڵ.
باشە کوێی ئەمانە جنێوبون؟ ئەوە تەنها سیفاتە کە لەو کابرایەدا هەیە.
باشە ئێوە بۆ بۆی ئەپاڕێنەوە کابرا خۆی نەقادی عەرەب بوە ئەو خۆی نەیزانیوە جنێوە ئێوە ئەزانن؟ پاشان خالیدی کۆڕی وەلید بۆ ڕۆژێک لەڕۆژان لە ئیسلام هەڵنەگەڕایەوە بەشەرتێک هەموو سوپای ئیسلامی لەژێر دەستا بوو بڵێ قبوڵی ناکەم بۆ لە قورئاندا جنێو بە باوکم وتراوە یان هەر ئەتانەوێت ئیسلام و قورئان ناشرین بکەن؟ بەس دڵنیاتان ئەکەمەوە لەخۆتان و شوێنکەوتوانتان زیاتر کەسیتر ناشرین نابێت. خوای گەورە خۆی قورئانی دابەزاندوە هەر خۆشی ئەیپارێزیت ئیشی ئێمە ئەوە نیە بەرگری لە قورئان بکەین ئیشی ئێمە ئەوەیە نەهێڵین تۆ گومڕا ببیت. لە کۆتایدا ....
داواکارم لە الله سبحانە وتعالی ڕەحمان پێ بکات اخلاص لە قول و عمل بکات بە نسیبمان.و صلی الله علی محمد و علی الە و صحبە وسلم...
..
سهرچاوه
0 comments:
Post a Comment